Trajectbegeleiding van migranten naar ondernemerschap
In de vroegere mijngemeentes van Limburg heeft het allochtoon ondernemen in de loop der jaren zijn intrede gedaan, vaak ter vervanging van oorspronkelijk autochtone ondernemingen. Allochtoneondernemers, net als autochtone, ondervinden vaak moeilijkheden om hun bedrijfje op te starten en het gezond te houden. Deze moeilijkheden hebben vaak meerdere elementen als oorzaak: een beperkteopleiding en kennis van wetgeving en reglementeringen ter zake, een cultureel verschillende perceptie over zaken doen, taalproblemen, een moeilijke financiële situatie, een hoge drempel naaropleidingen en tenslotte het niet vertrouwd zijn met de reguliere ondersteuningskanalen voor ondernemers. Voor deze reguliere organisaties die (kandidaat-)ondernemers van informatie en begeleidingvoorzien, is het ook niet altijd evident de allochtone ondernemers te bereiken en hun een begeleiding aan te bieden.
De vzw Stebo wil bijdragen aan een duurzame ontwikkeling van het sociale weefsel in multiculturele buurten in Limburg en beoogt dit te doen vanuit vier invalshoeken: tewerkstelling, opbouwwerk,huisvesting en zelfstandig ondernemen. Stebo startte dan ook in 1997 een ondersteuningsprogramma waarin de trajectbegeleiding van migranten die met een eigen zaak willen starten centraal stond. Ookgevestigde ondernemers die met bedrijfsmoeilijkheden kampten (of dit in de toekomst konden verwachten) kunnen beroep doen op de organisatie.
Het project rond allochtoon ondernemen werd meerdere malen verlengd. Eind 2003 liep het weer op zijn einde, maar het werd wat gewijzigd, namelijk verbeterd en uitgebreid waar nodig, en verdergezet in 2004 tot 2006. Eerst zetten we de aanpak en resultaten van 2002 – 2003 bij Stebo, één van de vier partners van het allochtoon ondernemen-project, op een rij om erna deaanpassingen voor dit en het volgende jaar toe te lichten.
Een begeleiding die rendeert
Stebo is ervan overtuigd dat een ondersteuningsprogramma voor allochtoon ondernemen van essentieel belang is, zowel voor de individuele ondernemers als voor de buurt. « Sterke zelfstandigeondernemers vervullen immers een belangrijke motor functie voor sterke buurten aangezien ze voor eigen en lokale tewerkstelling zorgen, de buurt bevoorraden, leven in de straat brengen en kansen totsociale contacten aan de buurtbewoners geven.» , aldus Griet Bouwen, voormalig projectleidster bij Stebo.
Het project bood een intensief begeleidings-programma. Hiermee beoogde de organisatie een succesvolle en volledig wettelijke opstart van de ondernemingen voor te bereiden. Daarnaast probeerde mente zwakke ondernemingsprojecten af te remmen en alternatieven te bieden, de zgn. ontradingsstrategie. Ten slotte trachtte Stebo bedrijfsproblemen bij allochtone ondernemers vroegtijdig op te sporenen te verhelpen.
In de praktijk zag dit er dan als volgt uit. Wanneer de (kandidaat-)ondernemer en de consulent, na een uitgebreide diagnose, besloten in een traject te stappen, werd een overeenkomst opgesteldwaarin de verplichtingen van beide partijen gestipuleerd werden. De duur van zo’n traject was eigenlijk erg verschillend van persoon tot persoon, soms drie maanden, soms drie jaar. Gemiddeldduurde een traject 10 maanden, de periode van de cursus bedrijfsbeheer. Een traject kon vorming en opleiding, het opstellen van een ondernemingsplan, een financieel plan, een vestigings-studie en eenhaalbaarheidsonderzoek omvatten. Het was niet zo dat Stebo dit allemaal zelf realiseerde. Elk van de partners nam een deel voor z’n rekening, met de specifieke kenmerken van de doelgroep in hetachterhoofd. Zo was de cursus bedrijfsbeheer bijvoorbeeld een aangepast lessenpakket voor anderstaligen, waarbij tijdens de lessen ook een tolk aanwezig was. Dit hele begeleidingstraject wasbovendien volledig gratis voor de begeleide (wat niet betekent dat de diensten waarnaar doorverwezen wordt, bijvoorbeeld de cursus bedrijfbeheer, eveneens gratis waren).
Toeleiding naar begeleiding
De (kandidaat-)ondernemers werden grotendeels door de Stebo-medewerkers naar de trajectbegeleiding toegeleid. Het grote aantal interne doorverwijzingen toont de laagdrempelige, multidisciplinaireaanwezigheid van Stebo in de buurten aan. Daarnaast zorgden Unizo, VDAB en Vizo voor toeleiding. Ook via mond-aan-mond reclame vonden (kandidaat-)ondernemers hun weg naar hetondersteuningsprogramma.
Partnerships
De partners van Stebo die dit project eveneens uitvoerden, waren de Stad Antwerpen, Stad Gent, UNIZO Brussel-Halle-Vilvoorde, het Vlaams Minderhedencentrum en het Centrum voor Gelijkheid vanKansen en Racismebestrijding. Samen vormen ze het platform « Overleg Allochtoon Ondernemen Vlaanderen en Brussel ». De promotor van het project was Unizo-vorming vzw. Het project wordtdoor het ESF gesteund.
Globale resultaten van het project
De verschillende organisaties die deze trajectbegeleidingen in Vlaanderen en Brussel realiseerden hebben samen 342 personen begeleid. Hiervan waren 61 personen in het begin reeds zelfstandig. Hetstatuut van de deelnemers op het einde van het traject was voor voor 109 personen zelfstandige. Verder hadden 136 personen reële perspectieven voor een zelfstandig beroep.
De helft van deze personen bezat de Belgische nationaliteit. Een vierde sprak geen Nederlands. Distributie en horeca vormden de meest voorkomende sectoren waarin de (kandidaat-)ondernemerswerkzaam zijn. De probleemvelden die in het algemeen het meest voorkwamen, hadden betrekking op de aanvraag van vergunningen en administratieve documenten. De begeleiding situeerde zich aldus vooralin de relatie tussen de (kandidaat-)ondernemers en de overheid.
Toekomstperspectief
Naast de hierboven vermelde trajectbegeleiding, die onverminderd doorgaat tot 2006, beschrijft Wim Geirnaerdt van Unizo-Vorming die project-promotor blijft, de veranderingen als volgt: «onzeervaring leert ons dat we fijner moeten werken en er niet van uitgaan dat alle allochtone ondernemers langdurige trajectbegeleiding in verschillende thema’s nodig hebben. Sommige ondernemerskunnen ook geholpen worden op een kortstondige monothematische manier. Vooral in het contact met de overheid wringt het schoentje. Dit impliceert dat we meer allochtone ondernemers nu en in detoekomst kunnen bereiken en bij-staan. » Verder zal er een ondernemingswegwijzer voor allochtone ondernemers ontwikkeld worden. Dit instrument zal in verschillende talen alle nodige informatieop een toegankelijke manier presenteren. Binnen Unizo zal er eveneens een interne vorming over omgaan met allochtone ondernemers voor consulenten georganiseerd worden. Op basis van die in-houseervaring zal Unizo aanbevelingen naar de overheid kunnen formuleren omtrent dit type vorming.
Voor meer informatie:
Stebo
Peter Debruyn
E. Copéelaan 91
3600 Genk
Peter.debruyn@stebo.be
Tel : 089/32 95 30
http://www.stebo.be
Adviesbureau Allochton Ondernemen Antwerpen
Kris Van Cappellen
Sint-Elisabethstraat 38a
2060 Antwerpen
Tel : 03/270 16 70
AAO@axioma.net
Dienst Economie, Werkgelegenheid en Externe Relaties Stad Gent
Veerle De Meerleer
Sint-Niklaasstraat 27
9000 Gent
Tel : 09/266 84 26
Veerle.de.meerleer@gent.be
Unizo Regio Brussel
Nancy Van Espen
Tweekerkenstraat 29/8
1000 Brussel
Tel : 02/238 07 03
Nancy.vanespen@unizo-brussel.be
Vlaams Minderhedencentrum
Toon Machiels
Vooruitgangsstraat 323
1030 Brussel
Toon.machiels@vmc.be
Centrum voor gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding
Elke Sarens
Koningsstraat 138
1000 Brussel
Tel : 02/212 30 00
Elke.sarens@cntr.be
Unizo vorming
Dorien De Troy, projectleidster allochtoon ondernemen
Spastraat 8
1000 Brussel
Tel : 02/238 05 78
http://www.unizo.be
http://www.startersservice.be/allochtoon/
